การจัดฟัน (Orthodontics)

การจัดฟัน หรือ Orthodontics เป็นวิธีการ ในการแก้ไขปัญหาฟันยื่น ฟันเหยิน ฟันห่าง หรือฟันจัดเรียงตัวไม่เหมาะสม ให้เข้ามาอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม และใช้งานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ เครื่องมือจัดฟัน ที่นำมาใช้ จะช่วยให้ฟันเข้าที่เข้าทาง สามารถแก้ไขปัญหาฟัน ให้ได้ทั้งกับเด็ก และผู้ใหญ่ ซึ่งในแต่ละปี มีผู้เข้ารับการจัดฟันในคลินิกจัดฟัน กันเป็นจำนวนนับล้านคน ทั้งในประเทศและต่างประเทศ

 

อุปกรณ์จัดฟันมีกี่ประเภท

โดยทั่ว ๆ ไปแล้ว เราสามารถแบ่งการจัดฟันออกได้เป็น 3 ประเภท ตามลักษณะของอุปกรณ์ที่ใช้ คือ

• การใช้อุปกรณ์แบบติดถาวร หรือ Fixed braces เป็นอุปกรณ์จัดฟันที่ใช้กันเป็นการทั่วไป โดยอุปกรณ์จะติดแน่นอยู่ในปาก คนไข้ไม่สามารถถอดออกได้ด้วยตนเอง

• การใช้อุปกรณ์ที่ถอดออกได้ หรือ Removable braces เป็นอุปกรณ์จัดฟัน ที่คนไข้สามารถถอดและใส่ได้เอง แต่ประสิทธิภาพในการเคลื่อนย้ายฟัน ให้เข้าไปในตำแหน่งที่เหมาะสม จะไม่ดีเท่ากับการใช้อุปกรณ์แบบติดแน่น

• การใช้อุปกรณ์ Headgear มักจะใช้ในเวลากลางคืน เป็นเครื่องมือพิเศษที่ใช้ดันฟันบนไปข้างหลัง

นอกจากการจัดฟันทั้ง 3 แบบนี้แล้ว ปัจจุบัน ยังได้มีการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ ๆ ออกมาเพื่อให้การจัดฟันมีประสิทธิภาพมากขึ้น และเป็นที่สังเกตเห็นได้น้อยลง เพื่อให้คนไข้ สามารถใช้ชีวิตประจำวัน หรือประกอบอาชีพบางอย่างที่ต้องการความสวยงามได้ตามปกติ เช่น Invisible และ Lingual braces เป็นต้น

เราต้องใส่อุปกรณ์จัดฟันนานแค่ไหน

ระยะเวลของการใส่เหล็กจัดฟันของแต่ละคนนั้นแตกต่างกันไป โดยปกติช่วงระยะเวลาจะอยู่ที่ประมาณ 18 เดือนถึง 2 ปี ในช่วงเวลานี้ ก็จะต้องมาพบกับทันตแพทย์จัดฟันเป็นประจำตามการนัดหมาย เพื่อการปรับลวด และตัวอุปกรณ์จัดฟัน โดยเฉลี่ยแล้วจะทุก 4 ถึง 6 สัปดาห์

แต่ทั้งนี้ ระยะเวลาและการนัดหมายของคนไข้แต่ละคนจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบหลายอย่าง เช่น สุขภาพฟันมีปัญหาหรือไม่ มีช่องว่างที่ต้องเคลื่อนย้ายฟันมากแค่ไหน เหงือก และกระดูก แข็งแรงดีหรือไม่ เป็นต้น

การจัดฟันทำให้รู้สึกเจ็บปวดหรือไม่

ในการปรับอุปกรณ์จัดฟันแต่ละครั้ง จะทำให้มีความรู้สึกปวด หรือไม่ค่อยจะรู้สึกสบายเป็นปกติมากนัก บางครั้งทันตแพทย์อาจจะสั่งยาแก้ปวดให้ เช่นพราราเซตามอล เพื่อลดอาการเจ็บปวด แต่ถ้าหากปวดมาก หรือปวดนาน ก็ต้องแจ้งกับทันตแพทย์จัดฟันผู้ให้การรักษาเช่นกัน เพราะอาจจะต้องมีการปรับแผนการรักษาบ้าง ตามแต่กรณี

การดูแลความสะอาดอุปกรณ์จัดฟัน และช่องปาก

ทันตแพทย์จัดฟันจะอธิบายวิธีการดูแลรักษา และการทำความสะอาดอุปกรณ์จัดฟันให้คนไข้ทราบโดยละเอียด เพราะการใส่อุปกรณ์จัดฟันนั้น เป็นการเพิ่มความเสี่ยงต่อฟันผุ หากไม่แปรงฟันอย่างสม่ำเสมอ เศษอาหารก็จะเข้าไปติดในอุปกรณ์ ร่างกายก็จะผลิตน้ำลายเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดหินปูนมากขึ้น และนำสู่ฟันผุในที่สุด

ผู้จัดฟันส่วนใหญ่ สามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ ทั้ง ๆ ที่มีอุปกรณ์จัดฟันอยู่ในปาก แต่ทั้งนี้ ก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารบางชนิด เช่น ลูกอม และของหวาน อาหารแข็ง ซึ่งอาจจะสร้างความเสียหายให้กับอุปกรณ์จัดฟันได้

อายุของคนไข้ ส่งผลต่อความสำเร็จของการจัดฟันหรือไม่

จริง ๆ แล้ว ไม่ว่าคนไข้จะอายุเท่าไหร่ กลไกในการจัดฟันก็ไม่ต่างกัน ทั้งเด็ก และผู้ใหญ่ ก็สามารถจะดูดี และปรับฟังก์ชั่นการใช้งานฟันให้ดีขึ้นได้ ด้วยการจัดฟันเช่นกัน แต่ทั้งนี้ การจัดฟันในวัยผู้ใหญ่ อาจจะใช้เวลานานกว่าเด็ก เนื่องจากกระดูกของผู้ใหญ่นั้น ไม่มีการเติบโตขึ้นอีกแล้ว

เมื่อใส่อุปกรณ์จัดฟันแล้ว สามารถเล่นกีฬาได้ตามปกติหรือไม่

การใส่เหล็กจัดฟัน ไม่ได้ส่งผลต่อการเล่นกีฬา สามารถเลือกเล่นกีฬาได้ทุกชนิดตามปกติ แต่เมื่อขณะเล่น ให้เพิ่มความระมัดระวังการกระทบกระแทกที่ปาก บางคนอาจจะเลือกสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันที่เรียกว่า Mouth guard ซึ่งทำจากพลาสติกที่มีความทนทาน ช่วยกันการกระแทก ไม่ให้อุปกรณ์จัดฟัน และเนื้อเยื่อในปากกระทบกันจนเกิดเป็นแผลได้